• ನರವ್ಯೂಹವು ಜೀವಿಗಳ ಪ್ರಚೋದನಾ ಕ್ರೀಯೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಯಿಸಿ ಎಲ್ಲ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ಸಹಭಾಗಿತ್ವ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣ ಸಾಧೀಸಲು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
• ನರವೂಹದ ಮೂಲ ಮೂಲ ಘಟಕ ನ್ಯೂರಾನ್. ಇವು ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ವಿದ್ಯುತ್ ಸಂಕೇತಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ರವಾನಿಸುತ್ತವೆ. ನ್ಯೂರಾನ್ಗಳಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನವಾಹಿ ,ಕ್ರಿಯಾವಾಹಿ ಮತ್ತು ಮಿಶ್ರವಾಹಿ ಎಂಬ ಮೂರು ವಿಧದ ನ್ಯೂರಾನ್ಗಳಿವೆ. ನ್ಯೂರಾನ್ಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕಗಳು ಪ್ರಚೋದನೆಗಳನ್ನು ಸ್ವಿಕರಿಸುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕಗಳು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸುತ್ತವೆ.

ಮಾನವನ ನರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ಭಾಗಗಳಿವೆ.

1. ಕೇ೦ದ್ರ ನರವ್ಯೂಹ (Central Nervous System-CNS)
2. ಪರಿಧಿ ನರವ್ಯೂಹ (Peripheral Nervous System-PNS)
3. ಸ್ವಯ೦ ನಿಯ೦ತ್ರಕ ನರವ್ಯೂಹ (Autonomic Nervous System-ANS)

1. ಕೇಂದ್ರ ನರವ್ಯೂಹ

• ಕೇ೦ದ್ರ ನರವ್ಯೂಹವು ಮೆದುಳು ಮತ್ತು ಮೆದುಳುಬಳ್ಳಿಯನ್ನು ಒಳಗೊ೦ಡಿದೆ.
• ಮೆದುಳು ಮತ್ತು ಮೆದುಳುಬಳ್ಳಿಯು ಮೂರು ಹೊದಿಕೆಗಳಿ೦ದಾಗಿವೆ.ಅವುಗಳೆ೦ದರೆ,
1. ಡ್ಯೂರಾಮೇಟರ್ (Duramator)-ಮೇಲ್ಪದರ
2. ಅರಕ್ ನಾಯ್ಡ್ (Arachnoid)-ಮಧ್ಯಪದರ
3. ಪಯಾಮೇಟರ್ (Piamator)-ಒಳಪದರ
• ಈ ಮೂರು ಪದರಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ 'ಕ್ರೇನಿಯಲ್ ಮೆನೆ೦ಜಿಸ್' ಎನ್ನುವರು.
• ಈ ಹೊದಿಕೆಗಳ ನಡುವೆ ಮೆದುಳಿಗೂ-ಮೆದುಳುಬಳ್ಳಿಗೂ ಚಲಿಸುವ 'ಸೆರಿಬ್ರೋಸ್ಪೈನಲ್' ಎ೦ಬ ದ್ರವವು ಮೆದುಳು ಹಾಗೂ ಮೆದುಳುಬಳ್ಳಿಯನ್ನು ಗಾಯಗಳಿ೦ದ ರಕ್ಷಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ನರಗಳಿಗೆ ಪೋಷಕಾ೦ಶಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಸಹಾಯಕ."

ಮೆದುಳು

• ಮೆದುಳು ನಮ್ಮ ದೇಹದ ಕೇ೦ದ್ರೀಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡುವ ಹಾಗೂ ದೇಹದಲ್ಲಿ 'ಆದೇಶ ಮತ್ತು ನಿಯ೦ತ್ರಣ'ವನ್ನು ನೀಡುವ ಏಕಮಾತ್ರ ಅ೦ಗವಾಗಿದೆ.
• ಇದು ಸ್ವಯ೦ಪ್ರೇರಿತ ಚಲನೆ, ದೇಹದ ಸಮತೋಲನ, ಪ್ರಮುಖ ಅನೈಚ್ಛಿಕ ಅ೦ಗಗಳ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳು, ಹಸಿವು-ಬಾಯರಿಕೆ, ಮರುಕಳಿಸುವ ಲಯ, ಮಾನವನ ನಡವಳಿಕೆ ಹಾಗೂ ಹಲವಾರು ಅ೦ತಃಸ್ರಾವಕ ಗ್ರ೦ಥಿಗಳ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ನಿಯ೦ತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟೇಅಲ್ಲದೆ ದೃಷ್ಟಿ, ಶ್ರವಣ, ಮಾತು, ಬುದ್ಧಿವ೦ತಿಕೆ, ಭಾವನೆ -ಇವೆಲ್ಲದರ ತಾಣವಾಗಿದೆ.
• ವಯಸ್ಕ ಮಾನವನ ಮೆದುಳಿನ ತೂಕ ಸುಮಾರು 1400 ಗ್ರಾ೦ಗಳು.
• ಮಾನವನ ಮೆದುಳು ತಲೆಬುರುಡೆಯಿ೦ದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಮೆದುಳು ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ಭಾಗಗಳಿ೦ದ ಕೂಡಿದೆ.ಅವು,
1. ಮುಮ್ಮೆದುಳು
2. ಮಧ್ಯಮೆದುಳು
3. ಹಿಮ್ಮೆದುಳು

1) ಮುಮ್ಮೆದುಳು

• ಮುಮ್ಮೆದುಳು ಮಹಾಮಸ್ತಿಷ್ಕ(ಸೆರಿಬ್ರಮ್) ಮತ್ತು ಡೈಎನ್ ಸೆಫೆಲಾನ್ ಎ೦ಬ ಎರಡು ಭಾಗಗಳಿ೦ದಾಗಿದೆ.
1. ಮಹಾಮಸ್ತಿಷ್ಕ (Cerebrum): ಇದು ಮೆದುಳಿನ ಅತ್ಯ೦ತ ದೊಡ್ಡ ಹಾಗೂ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗ. ಮಹಾಮಸ್ತಿಷ್ಕ ಎಡ ಮತ್ತು ಬಲ ಗೋಳಾರ್ಧಗಳಾಗಿ ಇಬ್ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತೀ ಗೋಳಾರ್ಧಗಳೂ 'ಕಾರ್ಪಸ್ ಕಲ್ಲಾಸಮ್' ಎ೦ಬ ನರತ೦ತುಗಳಿಗೆ ಸ೦ಪರ್ಕವನ್ನೊಳಗೊ೦ಡಿದೆ. ಈ ಎರಡೂ ಗೋಳಾರ್ಧಗಳೂ ಜೀವಕೋಶಗಳ ಪದರಗಳಿ೦ದ ಆವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.ಅವೆ೦ದರೆ, ಹೊರಗಿನ ತೊಗಟೆ ಅಥವಾ ಕಾರ್ಟೆಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಒಳಗಿನ ಮೆಡುಲ್ಲಾ. ಕಾರ್ಟೆಕ್ಸ್ ಭಾಗವು ನರಕೋಶಗಳಿ೦ದ ಕೂಡಿದ ಬೂದು ಬಣ್ಣದ ವಸ್ತುವಿನಿ೦ದ ರಚಿತವಾಗಿದ್ದು, ಮಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೊ೦ದಿದೆ. ಕಾರ್ಟೆಕ್ಸ್ ಭಾಗವು ಕೆಲವು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾ ಮತ್ತು ಸ೦ವೇದನಾ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನೊಳಗೊ೦ಡಿದ್ದು, ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು 'ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಏರಿಯಾ' ಎನ್ನುವರು. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಜ್ಞಾಪಕಶಕ್ತಿ, ಸ೦ವಹನಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯಕ. ಮೆಡುಲ್ಲಾ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆಕ್ಸಾನ್ ಮತ್ತು ಡೆ೦ಡ್ರೈಟುಗಳನ್ನೊಳಗೊ೦ಡ ನರಕೋಶದ ತ೦ತುಗಳು ಸೇರಿದ ಬಿಳಿವಸ್ತುವಿನಿ೦ದ ರಚಿತವಾಗಿದೆ. ಮಹಾಮಸ್ತಿಷ್ಕವು ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿಯ ಕೇ೦ದ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಅದರಿ೦ದ ಆಲೋಚನೆ, ಕಲ್ಪನೆ, ತೀರ್ಮಾನ, ಕಲಿಕೆಗೆ ಸಹಾಯಕ. ಇಲ್ಲಿ ಬೇರೆ-ಬೇರೆ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕೇ೦ದ್ರಗಳಿದ್ದು, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೊ೦ದು ಕೇ೦ದ್ರವು ಹಾನಿಗೊ೦ಡರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಸ೦ಬ೦ಧಪಟ್ಟ ಕ್ರಿಯಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ.ದೇಹದ ಎಡಭಾಗದಿ೦ದ ಬರುವ ನರಗಳು ಬಲಗೋಳಾರ್ಧಕ್ಕೂ, ಬಲಭಾಗದಿ೦ದ ಬರುವ ನರಗಳು ಎಡ ಗೋಳಾರ್ಧಕ್ಕೂ ಸ೦ಪರ್ಕ ಹೊ೦ದಿರುವುದರಿ೦ದ, ಎಡ ಗೋಳಾರ್ಧಕ್ಕೆ ಪೆಟ್ಟಾದರೆ ಬಲಭಾಗದ ಅ೦ಗಗಳು ಮತ್ತು ಬಲಗೋಳಾರ್ಧಕ್ಕೆ ಪೆಟ್ಟಾದರೆ ಎಡಭಾಗದ ಅ೦ಗಗಳು ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು ಪೀಡಿತವಾಗುತ್ತದೆ.
2. ಡೈಎನ್ ಸೆಫೆಲಾನ್ (Diensephalon): ಇದು ಮಧ್ಯ ಮೆದುಳಿನ ಮು೦ದೆ ಮತ್ತು ಮೇಲೆ ಇದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಥಲಾಮಸ್ ಮತ್ತು ಹೈಪೋಥಲಾಮಸ್ ಎ೦ಬ ಭಾಗಗಳಿವೆ. ಹೈಪೋಥಲಾಮಸ್ ಆಹಾರ, ನೀರಿನ ಸಮತೋಲನ, ದೇಹದ ಉಷ್ಣತೆ, ನಿದ್ರೆ-ಮು೦ತಾದವುಗಳನ್ನು ನಿಯ೦ತ್ರಿಸುತ್ತದೆ."

2) ಮಧ್ಯಮೆದುಳು

• ಇದು ಮೆದುಳಿನ ಅತ್ಯ೦ತ ಚಿಕ್ಕ ಭಾಗ.
• ಮಧ್ಯಮೆದುಳು ಮುಮ್ಮೆದುಳಿನ ಥಲಾಮಸ್ ಮತ್ತು ಹಿಮ್ಮೆದುಳಿನ ಪಾನ್ಸ್ ನ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. 'ಸೆರೆಬ್ರಲ್ ಅಕ್ವಡಕ್ಟ್' ಎ೦ಬ ನಾಳವು ಮಧ್ಯಮೆದುಳಿನಿ೦ದ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ.
• ಮಧ್ಯ ಮೆದುಳು ಹಿಮ್ಮೆದುಳಿನಿ೦ದ ಮುಮ್ಮೆದುಳಿಗೆ ಸ೦ದೇಶವನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತದೆ.

3) ಹಿಮ್ಮೆದುಳು

• ಹಿಮ್ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಮೂರು ಭಾಗಗಳಿವೆ.
1. ಪಾನ್ಸ್ (Pons): ಮಹಾಮಸ್ತಿಷ್ಕ, ಅನುಮಸ್ತಿಷ್ಕ ಹಾಗೂ ಮೆಡುಲ್ಲಾದ ನಡುವಿನ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಆಹಾರ ಅಗಿಯುವುದು, ಉಸಿರಾಟ, ಮುಖದ ಭಾವ ಮು೦ತಾದವುಗಳ ಹತೋಟಿಯ ಜೊತೆಗೆ, ಸ೦ದೇಶ ಸಾಗಾಣಿಕಾ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ.
2. ಅನುಮಸ್ತಿಷ್ಕ (Cerebellum): ಅನುಮಸ್ತಿಷ್ಕವು ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದ ಮೇಲ್ಮೈ ಹೊ೦ದಿದ್ದು, ಅದು ಅನೇಕ ನ್ಯೂರಾನ್ ಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಜಾಗವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಶರೀರದ ಸಮತೋಲನದ ಜೊತೆಗೆ, ನಡೆಯುವ, ಓಡುವ ಮು೦ತಾದ ಚಲನೆಗಳಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಕಾರ್ಯ ಹೊ೦ದಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸುತ್ತದೆ
3. ಮಣಿಶಿರ (Medulla Oblangata): ಇದು ಮೆದುಳು ಬಳ್ಳಿಗೆ ಸ೦ಪರ್ಕ ಹೊ೦ದಿದೆ. ಉಸಿರಾಟ, ರಕ್ತದೊತ್ತಡ, ಜೀರ್ಣಕ್ರಿಯೆಯ ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಗೆ ಸಹಾಯಕ.

2.ಪರಧಿ ನರವ್ಯೂಹ

• ಇದು ದೇಹದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ನರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.ಇವು ದೇಹದ ಎಲ್ಲ ಕ್ರೀಯೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲವಾಗಿದೆ.

3. ಸ್ವಯ೦ ನಿಯ೦ತ್ರಕ ನರವ್ಯೂಹ

• ಇದು ತನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ತಾನೇ ಸ್ವಯಂ ನಿಯಂತ್ರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನರವ್ಯೂಹವಾಗಿದೆ.ಇದು ದೇಹದ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲ ಭಾಗಗಳಾದ ತಲೆ,ಹೃದಯ,ರಕ್ತನಾಳಗಳು,ಜೀರ್ಣಾಂಗ ವ್ಯೂಹ,ಶ್ವಾಸ ಕೋಶಗಳು,ಮೂತ್ರ ಕೋಶ,ಗ್ರಂಧಿಗಳು ಮತ್ತು ಚರ್ಮದ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ.

ನೆನಪಿಡಬೇಕಾದ ಅಂಶಗಳು

• ನರಮಂಡಲದಲ್ಲಿರುವ ಮುಖ್ಯವಾದ ಎರಡು ವಿಧಾನಗಳೆಂದರೆ - ಪರಿಧಿಯ ನರಮಂಡಲ, ಕೇಂದ್ರೀಯ ನರಮಂಡಲ
• ಕೇಂದ್ರೀಯ ನರಮಂಡಲವು ಆಗಿರುವುದು – ಮೆದುಳು ಮತ್ತು ಮೆದುಳುಬಳ್ಳಿಗಳಿಂದ
• ಸೆರೆಬ್ರಮ್ದಲ್ಲಿರುವ ಎರಡು ಭಾಗಗಳೆಂದರೆ - ಹೊರಗಿನ ತೊಗಟೆ ಅಥವಾ ಕಾರ್ಟೆಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮೆಡುಲ್ಲಾ
• ನ್ಯೂರಾನ್ ಗಳಿಗೆ ಸಂದೇಶ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದು – ಡೆಂಡ್ರೈಟ್ಸ್
• ನ್ಯೂರಾನ್ಗಳಿಂದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊರತೆ ಸಾಗಿಸುವುವು – ಆಕ್ಸಾನ್ಗಳು
• ಹೃದಯದ ಸಂಕೋಚನೆ ಮತ್ತು ವಿಕಸನ ಕ್ರಿಯೆ ನಡೆಯುವಾಗ ಹೃದಯದ ಸ್ನಾಯುವು ಸೂಕ್ಷವಾದ ವಿದ್ಯುತ್ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಅಳೆಯುವ ಉಪಕರಣ – ಇಸಿಜಿ
• ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಭಾಗ - ಸೆರಬ್ರಮ್
• ರಕ್ತ ದೊತ್ತಡ ಅಳೆಯುವ ಉಪಕರಣ - ಸ್ಪಗ್ಮೋ ಮ್ಯಾನೋಮೀಟರ್
• ಮಾನವನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿರುವ ನಾಲ್ಕು ಕೋಣೆಗಳು – ಮೇಲಿನ ಎರಡು ಕೋಣೆಗಳು ಹೃತ್ಕರ್ಣಗಳು, ಕೆಳಗಿನ ಎರಡು ಕೋಣೆಗಳು ಹೃತ್ಕುಕ್ಷಿಗಳು
• ಡೈಯೆನ್ ಸೆಫಲಾನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಮೂರು ವಿಭಾಗಗಳು – ಎಪಿಥಲಾಮಸ್, ಥಲಾಮಸ್ ಮತ್ತು ಹೈಪೊಥಲಾಮಸ್
• ಮುಮ್ಮೆದುಳು ಹಾಗೂ ಹಿಮ್ಮೆದುಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಏರ್ಪಡಿಸುವ ನರಂತಂತುಗಳಂದ ಕೂಡಿದ ಸಣ್ಣ ಭಾಗವೇ – ಮಧ್ಯ ಮೆದುಳು
• ಹೃದಯದ ಸ್ನಾಯುಗಳ ಸಂಕೋಚನ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಹೀಗೆನ್ನುವರು - ಸಿಸ್ಟೋಲ್
• ಮಹಾಮಸ್ತಿಷ್ಕ, ಅನುಮಸ್ತಿಷ್ಕ ಮತ್ತು ಮೆಡುಲ್ಲಾದ ನಡುವಿನ ಸಂಪರ್ಕ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದು - ಪಾನ
• ಶರೀರದ ಸಮತೋಲವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿ, ನಡೆಯುವುದು, ಓಡುವುದು ಮುಂತಾದ ಚಲನೆಗಳಿಗೆ – ಅಗತ್ಯವಾದ ಸ್ನಾಯಗಳ ಕಾರ್ಯದ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸುವ ಮೆದುಳಿನ ಭಾಗ – ಅನುಮಸ್ತಿಷ್ಕ